Skip to main content
Tentoonstellingen Ruusbroecgenootschap

Het omarmen van Christus

2.1.tiff

Devotieprent met het omhelzing tussen Franciscus en gekruisigde Christus. Franciscus staat op een ladder van deugden. De deugden worden genoemd is het Latijn (van onder naar boven): humilitas (nederigheid), paupertas (armoede), castitas (kuisheid), obedientia (gehoorzaamheid), en caritas (naastenliefde). Naast hen staat een vrouw, de Heilige Maria, wier borst wordt doorboord door een zwaard (als symbool van haar smarten) – gemaakt in de 17de eeuw door Michiel Cabbaey (1660 – 1722/3) – graveur (prentmaker), miniatuurschilder, tekenaar, schilder, kopiist

Het omarmen van Christus

De passie, liefde en lichamelijkheid zijn expliciet verbeeld in de devotieprenten waarop Franciscus de gekruisigde Christus omhelst, een teken van intimiteit en liefde. Deze intimiteit waarmee Franciscus Christus op veel afbeeldingen omarmt, wordt in het heden soms verkeerd begrepen. Het zijn immers geen seksuele handelingen. De zuiverheid stond als vanzelfsprekend voorop. Dit is de enige devotievoorstelling van Franciscus die geen specifieke gebeurtenis uit het leven van de heilige illustreert, zoals de preek voor de dieren, het temmen van de wolf, de stigmatisatie (hieronder uitgelegd) en het gebed (dat niet in deze tentoonstelling is opgenomen). Het is ook de scène die de toewijding van Franciscus aan God en aan het geloof het krachtigst verbeeldt. De voorstelling belichaamt de overtuigingen die ten grondslag liggen aan het katholicisme, de vier geestelijke pijlers: intimiteit met God (een directe, ongeremde, vertrouwelijke relatie met de Heer, los van schuld en vooroordelen), persoonlijke vorming (de mens als beeld van God: om van dingen en mensen te houden zoals Hij van ze houdt), omzien naar elkaar (liefde voor de medemens) en gericht op de wereld (wijden naar anderen, hulp aan en vrijgevigheid voor de armen, weduwen, wezen, zieken en verschoppelingen: bv. de melaatse).

De voorstelling van de omhelzing van Christus door Franciscus van Assisi in devotieprenten komt in meerdere varianten voor. Op sommige prenten verschijnt de gekruisigde Christus in miniatuur in de armen van de biddende Franciscus. Op andere zien we Jezus Christus aan het kruis, met passie omarmd door Franciscus, die in sommige varianten op de ladder van deugden staat. Op deze afbeeldingen zijn ook andere figuren te zien, zoals engelen of soms een vrouw met het symbool van passie (een zwaard dat de borst doorboort) – mogelijk Maria. Sommige prenten richten zich alleen op de gezichten van Franciscus en de gekruisigde Christus in de omhelzing, of alleen op de omhelzing van de bebloede voeten van Jezus door de heilige. Hoewel de afbeeldingen verschillen, blijft de essentie van de scène hetzelfde: een teken van intimiteit, passie en liefde.