~ De Middelnederlandse getijdenboeken van Geert Grote (1340-84)

Dit handschrift, dat een kopie van de getijdenvertaling van Grote bevat, bevat uitgebreide decoratie. Links zien we de heilige Cecilia met haar kenmerkende attributen: een valk, zwaard en orgel (Neerl.1, f. 1v-2r).

Niet elk blad bevat dezelfde mate aan decoratie. Hier zien we vooral decoratie in de marge (Neerl. 1, f. 8v- 9r).

Hier zien we een 'Litanie van de Heiligen' (Neerl. 1, f. 107v - 108r).

Dit gebedenboek bevat een Middelnederlandse proloog van de 'getijden der Eeuwige Wijsheid', vertaald door Geert Grote (Neerl. 17, f. 102v).

Het leeuwendeel van de getijdenboeken uit de Noordelijke Nederlanden bevatten de vertalingen van Geert Grote, de stichter van de Moderne Devotie. Hij maakte vertalingen van volgende teksten: de 'Mariagetijden', de 'Boetepsalmen', de 'Dodenvigilie', de 'getijden van de Heilige Geest', de 'getijden van het Kruis' en de 'getijden van de Eeuwige Wijsheid'. Over de heiligenlitanie is twijfel of deze door Grote zelf is vertaald, maar er wordt van uitgegaan dat dit wel het geval is. Vooraan in zijn Middelnederlandse getijdenboek voegde hij een heiligenkalender toe.  

Zijn vertalingen waren uiteraard niet de enige, maar wel de populairste en wijdst verspreide. Het getijdenboek van Geert Grote wordt door velen het meest gelezen Middelnederlands boek uit de middeleeuwen genoemd. Het aantal bewaarde handschriften met deze getijden wordt geschat op een 800-2000-tal werken. Het werk was uitgegroeid tot een volksboek, een grondslag voor lekenvroomheid. Redenen genoeg dus om dit in hedendaagse termen een bestseller te noemen.

In de bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap wordt (naast enkele fragmenten) één compleet exemplaar bewaard uit de periode 1470-90. Het is in zeer goede staat bewaard, hoewel er reeds restauraties uitgevoerd werden aan de sloten, de miniaturen en de katernen. Het boek was waarschijnlijk in het bezit van het jezuïetencollege van Sint-Barabara in Gent. Enkele teksten die in dit getijdenboek staan zijn de volgende: 'Lange getijden van het H. Kruis' (f. 36r-57v), 'getijden van de Eeuwige Wijsheid' (f. 76r-95v), het 'Officie van de Dood' (f. 115r-135v) en de 'Zeven Boetepsalmen' (f. 96r-104v). Geïnteresseerden kunnen het werk digitaal raadplegen op de website van de bibliotheek, door hier te klikken. 

Naast het bovengenoemde exemplaar zijn bepaalde fragmenten van vertalingen ook verspreid over andere gebedenboeken. Een voorbeeld is het gebedenboek 'Neerl. 17'.